زرشک خراسانی

زرشک خراسانیBerberis khorasanica

درختچه ای با ساقه های چوبی، ساقه های مسن قهوه ای مایل به خاکستری و شکافدار، پوست نازک، دارای شیارهای کم عمق یا عمیق و شاخه های جوان قرمزمایل به قهوه ای است. خارها رو به پایین یا قائم نسبت به ساقه، طول خارها۵/۱ تا ۵/۲ سانتی متر، رنگ خارها زرد یا زرد مایل به قهوه ای یا خاکستری است. برگها کشیده غشایی یا تا حدودی چرمی، بیضی، لوزی یا مستطیلی با زاویه های کند و به شکل تخم مرغی یا قاشقک مانند می باشد. دندانه های برگ اره مانند و منتهی به خاری نازک، شبکه های رگبرگ در دو سطح برجسته و متراکم، دمبرگ مشخص و به طول ۱ سانتی متر است. برگها در پاییز قرمز رنگ می شوند. گل آذین ساده، کشیده، راست یا کم و بیش آویخته، تقریبا به اندازه برگها یا کمی بیشتر و تعداد گل ها تا ۲۰ عدد در خوشه و رنگ گلها زردرنگ می باشد. میوه سته، تعداد میوه در هر خوشه ۱۲ تا ۳۰ عدد، طول میوه ۸ تا ۱۰ میلی متر، رنگ میوه قرمز آجری تا جگری    تخم مرغی شکل، با خامه ای مشخص به طول حدود نیم میلی متر می باشد.

در بعضی نمونه های استثنایی در قاین اندازه سته ها به قطر ۹ تا ۱۰ میلی متر و طول ۱۳ تا ۱۴ میلی متر مشاهده شده و خوشه این نمونه ها گاهی تا ۳۰ عدد گل و به همین تعداد سته دارد. این نمونه ها توسط سازمان پژوهش های علمی و صنعتی مرکز خراسان هدیه نامگذاری شده است و تحقیقات بیشتر روی آن ادامه دارد. دانه ها ۲ تا ۴ عدد بوده و هر کدام ۴ تا ۷ میلی متر طول دارند.

پراکنش:

این گیاه بومی ایران بوده و برای اولین بار در سال ۱۹۷۵ در ایران در فلور ایرانیکا ذکر شده است، نمونه تیپ آن در گلستان دیده شده و توسط بروویچ و زیلنسکی به عنوان گونه جدیدی آورده شده است. محل پراکنش آن خراسان بوده و در ارتفاع ۱۳۵۰ متر بین بجنورد و مراوه تپه در بستر خاکهای آهکی پارک ملی گلستان، ۱۲ تا ۲۰ کیلومتری شمال کاشمر و در جنوب خراسان درقاین مشاهده شده است.