زرشک زرافشانی

زرشک زرافشانی
۵/۵ - (۱ امتیاز)

زرشک زرافشانیBerberis integerrima bunge,(1843)

ساقه چوبی، ارتفاع ۴ متر(براساس برخی گزارشات گاهی تا ۹ متر)، رنگ آن زرد تا قهوه ای روشن یا تیره، دارای عدسک یا بدون آن و ساقه های مسن خاکستری است. شاخه های آن کم و بیش شیاردار است. خارها معمولا ساده ولی در جستها و شاخه های نازا سه انشعابی است، طول خارها حدود ۱ تا ۴ سانتی متر، باریک، بلند، نوک تیز و زرد رنگ یا همرنگ ساقه ها است. برگها چرمی، بیضی یا واژ تخم مرغی،  حاشیه برگها صاف، در جستها و شاخه های نازا دارای دندانه های تیز پراکنده است که در هر طرف تا ۱۲ عدد می رسد. قاعده برگها به طرف دمبرگ تدریجا باریک می شود. ابعاد برگها          ۲  -۵/۳*۵-۵/۳ سانتی متر و طول برگها ۲ تا ۳ برابر عرض آن می باشد و گاهی طول برگها به ۷، عرض برگها به ۴، و طول دمبرگ به ۳ سانتی متر    می رسد.نوک برگها گرد یا در انتها نوک تیز می باشد. سطح پایین برگ سبز ولی کم رنگتر از سطح بالایی است. رگبرگها مشخص و در سطح روزنه پایینی برجسته بوده و سطح بالایی دارای روزنه است.

گل آذین خوشه یا پانیکول، ۲ تا ۷ سانتی متر، دارای ۶ تا ۳۵ و کمتر از ۵۰ گل می باشد. میوه آن سته حبه ای، ۷ تا ۸ میلی متر، قرمز تا ارغوانی، آردآلود، بدون اثر خامه یا دارای آن، بیضوی یا تا حدودی کروی و تعداد آنها در هر خوشه بین ۱۴ تا ۲۴ عدد است.بذرها در این گونه ریز و سیاه رنگ است.

تغییرات موجود در این گونه حائز اهمیت زیادی است و واریته های مختلف را دارا می باشد. این گونه مترادفهای گوناگون دارد. این مترادفها تفاوت کمی دارند. کناره های  برگ، وضع دندانه های آنها، وضعیت براکی بلاستوس یعنی گل آذین حاصل از شاخه های کوتاه روی شاخه های بلند و خارهای بزرگ تغییرات متنوعی دارند که به نظر می رسد پیوستگی چندانی ندارند. یک شاخص ثابت، وضع حاشیه برگها در شاخه های زایاست، در حالی که در شاخه های کوچک نازا دندانه ها با فواصل نامساوی به یکدیگر وصل         می شوند. شاخص دیگر تولید برگهای ضخیم و چرمی است که این برگها در بعضی حالات دائمی بوده و می تواند سبب تشخیص این گونه از سایر          گونه ها بشود.

پراکنش:

این گونه در منطقه ایرانیکا (آسیای صغیر) پراکنش زیادی دارد. در شرق ترکیه، ایران، شرق عراق، افغانستان، قفقاز، ترکمنستان، غرب پاکستان، کشمیر و غرب چین زیاد دیده می شود. درایران در آذربایجان، لرستان، خوزستان، فارس، یزد، کرمان، سمنان، تهران، کرج، گچسر، توچال، دامغان، گرگان و در خراسان در بجنورد، اسفراین، درگز، سرخس، تربت جام، تربت حیدریه، فریمان، کلات، علم کوه، شیروان، کپه داغ، قوچان، رباط سفید، مشهد، کاشمر وبیرجند وجود دارد.(۲)

این گونه در شرق ترکیه و ایران با گونه های دیگر تداخل داشته و دو رگه های متنوعی بین این گونه با زرشک بی دانه (آذربایجان، مازندران، گرگان، کردستان، همدان، قزوین و خراسان در قاین، پیرمردانشاه، سلم آباد، زشک و ریوش)، زالزالکی(شاهرود، تهران، کرج، اراک، کردستان)و زرشک راست خوشه(گرگان، مازندران، البرز) دیده می شوند.امکان وجود هیبریدهای سه جانبه نیز وجود دارد ولی قطعی نیست. این دو رگه ها ممکن است در مناطق وسیعی حاصل شوند و درجه بندی آنها بسیار مشکل است. از جمله واریته های شاخص این گونه می توانB.integerrima=B.vulgaris var.densifloraو B.integerrima=B.vulgaris var.serratifolia را نام برد. واریته اولی در منطقه پیر زنگوله و پیر عمارلو و واریته دوم در آذربایجان، کهرود، نهاوند، شمشک و کرمانشاهان دیده می شود.

به نظر می رسد برخی از این زرشکها تلاقی های زیر باشند.

B.orthobotrys *  B.integerrima

B.vulgaris *  B. integerrima

همچنین نمونه هایی نیز تلاقی سه جانبه زیر به نظر می رسد.

B.orientalis * B.turcomanica * B.integerrima

برگهای براکی بلاستوس در موارد اشاره شده صاف یا دارای دندانه های کمی بوده و خارهای آن از زرشک معمولی قوی تر می باشد. جوانه های دو سال قبل برگها نیز مثل زرشک معمولی سفید نیست، بلکه مقداری به قهوه ای تمایل دارد و آن را به زرشک زرافشانی نزدیک می کند.

گونه B.turcomanica یا واریته ای از زرشک زرافشانی به نظر می رسد و یا گونه ای است که نسبت به آن خویشاوندی نزدیک دارد و یا براساس نظریه جدیدتر واریته integerrima زیر مجموعه ای از B.turcomanica است. یعنیvar.integerrimaB.turcomanica . نمونه تیپ زرشک زرافشانی که توسط متخصصان قدیمی توصیف شده، برگهایش برخلاف زرشک زرافشانی چرمی و گوشتدار نبوده و مانند B.orientalis بیشتر باریک، نازک و دندانه دار است و دو رگ به نظر می رسد

مدیر فروشگاه
ارسال دیدگاه