صادرات زعفران و آنچه که باید در مورد این موضوع بدانید

Rate this [لطفا به مطلب ما امتیاز بدهید]

بعد از مطرح شدن آغاز جهاد ملی برای بهبود صادرات غیر نفتی، به جای صادرات نفتی تمام شدنی، باید توجه به محصولات شاخص بحث صادرات زعفران بیش از پیش تقویت شود. در این مقاله می‌خواهیم سهم صادرات در تجارت زعفران را در چند ساله گذشته تا الان را، با تمام فراز و نشیب‌ها، و موفقیت های آن ‌بررسی کنیم، با ما همراه باشید.

گزارش سهم صادرات زعفران در بازارهای جهانی

در جدیدترین اخبار مربوط به سهم صادرات در تجارت زعفران در شهریورماه سال ۱۳۹۵، معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، به اینکه ۹۵ درصد از تولید زعفران در کل بازارهای دنیا مربوط به ایران است، اشاره کرد.

بهتر است برای این موفقیت به آمارهای گذشته هم نگاهی بیندازیم؛ بعد از عبور از رکود صادرات بین دهه های ۸۰ تا ۹۰، در سال ۱۳۹۱، سهم صادرات در تجارت زعفران با رشد چشمگیری مواجه شد، و این آمار به ۴۰۰ میلیون دلار صادرات رسید، و طی دو سال بعد از آن یعنی سال ۱۳۹۲و ۱۳۹۳ به علت کاهش ۵۰ درصدی قیمت زعفران در بازارهای جهانی، این روند با کاهش سود جدی برای تولیدکنندگان ایرانی و هم چنین متحمل شدن ضرر همراه شد.

تاثیر سهم صادرات در تجارت زعفران بر روی سود تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی در سال‌های قبل

در کنار روند رو به رشد ۹۵ درصدی سهم صادرات در تجارت زعفران در سال ۱۳۹۵، متاسفانه شاهد بودیم که تولیدکنندگان و صادرکنندگان این محصول در سال های قبل، از کل درآمد فروش زعفران در بازار سود ناچیزی را کسب می‌کردند؛

این در حالی بود که از یک دهه قبل مصوبه‌ای مبنی بر قانون تمرکز ملی بر روی صادرات غیر نفتی تصویب شد، و سهم صادرات در تجارت زعفران می‌توانست به عنوان یک جایگزین بسیار مناسب برای صادرات نفتی، واقعا در پیش‌برد اهداف این آرمان موثر باشد، اما متأسفانه شاهد بودیم که به اندازه کافی برای رسیدن به این آرمان ملی، برنامه ریزی درستی نشده بود.

این مهم در حالی در جریان بود که ایران به عنوان رقیب بی بدیل بازارهای جهانی محصولاتی چون فرش های دست باف، زعفران، خاویار و.. مطرح شد، ولی متاسفانه سهم صادرات در تجارت زعفران با هیچ برنامه ریزی دقیقی به صورت فله ای و کاملا سنتی به کشورهای دیگر صادر می‌شد.

سهم صادرات در تجارت زعفران در اشتغال

اگر نگاهی به لیست بهترین محصولات صادراتی خود چون فرش دست‌باف، پسته، خشکبار، داروهای گیاهی، خاویار و زعفران در سال‌های قبل بیندازیم می‌بینیم که حجم و وزن صادر شده این محصولات، با روند رو به رشدی مواجه نبوده‌ است و این فقط جابجا شدن قیمت ریال و دلار در بازارهای جهانی بوده که مثلا سهم صادرات در تجارت زعفران را مقداری بالا برده است.

خوشبختانه طی سالهای اخیر شاهد هستیم که کشور از ظرفیت بسیار بالایی برای ایجاد شغل، توسعه ارز بین المللی، توسعه اقتصاد و .. از بستر سهم صادرات در تجارت زعفران برخوردار است؛ چرا که به راحتی و با اندک سرمایه گذاری می‌توان زعفران بیشتری را تولید کرد و بالطبع با وجود بازار فروش خوب آن، سهم صادرات در تجارت زعفران خیلی بیشتر از قبل هم شود.

یک اشتباه بزرگ

متأسفانه در گذشته شاهد بودیم که این محصول به صورت فله‌ای و بدون بسته بندی به کشورهایی مثل اسپانیا و امارات صادر می‌شد، و آن‌ها بعد از وارد کردن زعفران، آن را با  برچسپ‌های خودشان بسته بندی می‌کردند و آن به عنوان تولیدات کشور خود، به دیگر کشورها صادر می‌شد، و بدین ترتیب ایران، با وجود مقام اول در تولید و صادرات زعفران باید از از ارزش های افزوده در سهم صادرات در تجارت زعفران کل دنیا، بی‌بهره می‌ماند. و این مهم نیاز به تدبیری برای تولید کردن صنایعی برای بسته بندی کردن محصولات خودمان از جمله زعفران داشت، که هم به ایجاد اشتغال توجه بیشتری کنیم، و هم صادرات بیشتری را با سود بهتری برای تولیدکنندگان و صادرکنندگان ایرانی از بستر سهم صادرات در تجارت زعفران فراهم آوریم.

خوشبختانه رئیس صندوق توسعه صادرات، اخیرا مطرح کرده است که در سال های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ اهتمام جدی برای بسته بندی زعفران‌ به منظور افزایش سهم صادرات در تجارت زعفران صورت گرفته است، و الان دیگر با وجود چندین شرکت خصوصی بسته بندی زعفران در استان‌های تولید کنندهآن، دیگر با مشکل بسته‌بندی آن‌ها مواجه نیستیم.

 

سهم صادرات در تجارت زعفران و گزارش گمرک

بر اساس آمار ارائه شده گمرک در دو سال متوالی ۱۳۹۱ و ۱۳۹۲  نشان می دهد، که ایران در سال ۱۳۹۲به ۵۳ کشور صادرات زعفران داشته است که این حجم به ۱۳۷ تن می‌رسید و در آن سال، سهم صادرات در تجارت زعفران فقط ۲۰۰ میلیون دلار بود، و متأسفانه این آمار رشد چشمگیری را به نسبت سال ۱۳۹۱ نشان نمی داد.

در سال ۱۳۹۳ این آمار به ۱۵۸ تن و ۲۲۷ میلیون دلار افزایش داشت و نهایتا امسال در سال ۱۳۹۵به رشد ۳۸۰ تنی این محصول با ۴۵۰ میلیون دلار رسیده ایم و هنوز هم جا برای رشد سهم صادرات در تجارت زعفران وجود دارد.

 

بسته بندی زعفران و افزایش سهم صادرات در تجارت زعفران

بهتر است باز هم مد نظر قرار دهیم که یکی از دلایل پایین بودن سهم صادرات در تجارت زعفران تا سال ۱۳۹۳، این بود که هر گرم زعفرانی که به کشوری مانند اسپانیا به قیمت ۱٫۶ دلار و به صورت فله‌ای صادر می‌شد، اسپانیا زعفران‌های فله‌ای ایرانی را با قیمت بسیار بالاتر در بازارهای جهانی و به نام خود بخاطر بسته بندی کردن آن‌ها و ارزش افزوده آن می‌فروخت.

این در حالی بود که در سال ۱۳۹۳ و با رشد ۱۰ درصدی قیمت زعفران، نایب رئیس شورای ملی زعفران از وجود رقبایی مثل افغانستان، چین، کشمیر، اسپانیا، ایتالیا، هندوستان و.. خبر داد و حتی اعلام کرد که کشورهایی مانند آمریکا هم تولید این محصول را آغاز کرده‌اند. و تقریبا از همان سال اهتمام جدی برای افزایش سهم صادرات  در تجارت زعفران برای بسته بندی کردن زعفران آفغاز شد و الان با این مشکل رو به رو نیستیم؛ اما برای افزایش بهداشت وکیفیت زعفران نیاز به دستگاه‌هایی هست که کلاله را از گل آن جدا کند، ولی این دستگاه به طور انبوده در کشور وجود ندارد.

فروش زعفران ایرانی با برند اسپانیایی

لازم به تذکر است که کشور اسپانیا سالانه فقط  یک تن زعفران تولید می‌کند و با بسته بندی واردات زعفرانی که از ایران دارد این آمار را به بیش از ۵۰ تن صادرات می‌رساند و متاسفانه در کشورهای اروپایی بسته بندی زعفران ایرانی با برچسپ اسپانیایی فروش بیشتری دارد، و این موضوع باعث می‌شود که سهم صادرات  در تجارت زعفران در سال ۱۳۹۵ از ۸٫۵ میلیارد دلار کل بازار جهانی به ۴۵۰ میلیون دلار برسد.

دلایل کاهش سهم صادرات در تجارت زعفران در ایران و جهان

الان کشورهای زیادی مثل افغانستان، اسپانیا و.. تولید کننده این محصول هستند و کشورهای رقیب دیگری مثل هلند، آمریکای جنوبی و..تولید زعفران را آغاز کرده اند، و شاید برای افزایش سهم صادرات در تجارت زعفران، کار کمی مشکل تر از قبل شود؛

بعلاوه یکی از بزرگترین تولید کننده‌های زعفران یعنی افغانستان، بخاطر اینکه در سازمان تجارت جهانی عضو هست، کشورهایی مانند چین و هند تعرفه پایین تری را برای افغانستان به نسبت ایران برای واردات زعفران اعمال می کنند.

اما در داخل کشور مشکلات پیچیده‌تری هم مانع افزایش سهم صادرات در تجارت زعفران هستند، علاوه بر اینکه نرخ سود بانکی بالاست، و قیمت تمام شده را در ایران بالا می‌برد، هزینه تولید زعفران در داخل کشور هم بالاست.

راه‌کار افزایش سهم صادرات در تجارت زعفران در ایران و جهان

نایب رئیس ملی شورای زعفران آقای میری، و سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس آقای پایی، راه حل هایی را برای افزایش سهم صادرات در تجارت زعفران بیان کرده اند، که بهتر است آن ها را بررسی کنیم.

تعیین قیمت خرید زعفران از کشاورزان؛ شاید این یکی از مشکلات اساسی باشد که در حال حاضر تولید کننده و صادر کننده را به دردسر انداخته است؛ مثلا اگر در ابتدا قیمت خرید زعفران از کشاورز تعیین شود، و آن قیمت تثبیت شود، هم از تولید کننده و هم صادر کننده حمایت می شود، و هم دست دلالان از واسطه گری کوتاه می‌شود؛ مثلا سالانه ۵۰ میلیارد تومان برای صادرکننده در نظر گرفته شود. با این راهکار علاوه بر اینکه زعفران به صورت ارزش ناچیز در بازارهای جهانی فروخته نمی شود، خود به خود با افزایش سهم صادرات در تجارت زعفران هم رو به رو می شویم.

تثبیت نرخ قیمت

وقتی که مشتری درخواست مثلا ۵۰۰۰ بسته زعفران را می‌دهد، مدت ۴۵ روز طول می کشد تا سفارشات او آماده شود، حال در این ۴۵ روز قیمت‌ها بالا و پایین می شوند و در نهایت فروشنده مجبور است با قیمت قرارداد و با متحمل شدن ضرر محصول را تحویل دهد و این یعنی با هر مشتری از مجموع سهم صادرات  در تجارت زعفران کم تر می شود.

شفاف سازی ورود زعفران به بازار بورس؛ همانطور که می‌دانید بورس در بازارهای جهانی می‌تواند یک محصول مثل زعفران را با یک برچسپ و آرم معرفی کند، آرمی که تا چند سال پیش اکثر صادرات زعفران از آن بی بهره بودند؛ بورس همچنین می‌تواند تا حد امکان تثبیت قیمت زعفران را به بهترین نحو مدیریت و کنترل کند.

یکی از معضلات بزرگ در سهم صادرات در تجارت زعفران وجود دلالان است. اکثرا قیمتی که کشاورز تعیین می کند تفاوت زیادی دارد با قیمتی که در بازارها برای مشتریان وجود دارد، و این به دلیل وجود واسطه گرها است، که نرخ ها را بالاتر می برند. بورس میتواند تا حد زیادی دست دلالان را از سهم صادرات در تجارت زعفران کوتاه کند و به طور دقیق تمام عرضه و تقاضاها با قیمت‌ها را مشخص می کند. حال با توسعه سهم صادرات در تجارت زعفران در بورس کالا، بهترین زمینه برای ایجاد یک برند و محصول خوب فراهم می شود، تا آرم ایرانی در صادرات جهانی زعفران، از دیگر رقبای اروپایی اش پیشی بگیرد.

نتیجه گیری:

تولید و صادر کردن محصولات کشاورزی می تواند بهترین جایگزین برای تجارت انرژی های تمام شدنی مثل نفت باشند. در این بین محصولاتی مثل گندم، جو، ذرت، کنجاله و..  توانسته‌اند سهم خوبی را بازار بورس داشته باشند، اما این مقدار ناکافی بوده است و جا برای رشد بیشتر صادرات آن‌ها وجود دارد.

زعفران که قدمت کشت ۳۰۰۰ ساله در ایران دارد، ضمن ایجاد اشتغال هم اکنون توانسته است سهم صادرات در تجارت زعفران را در بازارهای جهانی به ۹۵ درصد برساند، و خود را به عنوان یک رقیب بی بدیل برای جایگزینی صادرات نفتی معرفی کند.

مدیر فروشگاه
دیدگاه کاربران
۱ دیدگاه
ارسال دیدگاه